Berre for å få sagt det med ein gang: Teater Vestland leverer igjen. Dei leverer i Åfjorddalen, og dei leverer på ein imponerande måte.

Sånn i ettertid så er det heilt opplagt at eg skulle tatt notat undervegs i stykket «Vestland», tankane dundra i hovudet undervegs, men ei latterkule seinare var dei bytta ut med nye tankar og funderingar. Stykket er så tettpakka og lag på lag med ny galskap legg seg over dei gamle, og endar opp i ein komplett og rabiat, mytisk og fantastisk kakofoni.

Og det er fantastisk underhaldning.

Spelar Vestlandet sjølv

Men la oss ta det frå starten. «Vestland» er basert på romanen av Erlend Ottesen Nødtvedt med same namn, som også er hovudpersonen i stykket. Erlend er spelt av Harald Ottesen Nøtvedt, som da altså er broren til forfattaren av romanen stykket er basert på.

Det må kallast eit godt utgangspunkt for å tolke det som kan kallast hovudrollekarakteren i stykket.

Kunstnarvenen til Erlend, Yngve, er spelt av Kyrre Eikås Ottersen, ein forfylla, tobakksrøykande, Toyota Camry-køyrande medsamansvoren i ei vestlandsk pilgrimsferd, eller kanskje meir eit eventyr inn i eit fantasiland basert på stadar rundt Sognefjorden, med ein okkult tur innom Jølster.

I alle andre roller finn vi Madalena Sousa Helly-Hansen. Eller, alle andre roller blir kanskje litt feil. Ho spelar eigentleg ei rolle, og den rolla verkar å vere Vestlandet sjølv. Den vestlandske karakteren, gjenkjenneleg og så skrudd opp til elleve.

Og så etter kvart skrudd opp enda tusen hakk. Nett som alt anna i dette stykket.

Fløymer over

Og spesielt Helly-Hansen, i desse underfundige og karikerte skikkelsane, alt frå vegarbeidarar til sjølvaste Jon Fosse, er ein fornøyelse å oppleve. Ho er sjølv østlending, noko som viser seg å passe ganske så godt utover i stykket, utan at eg skal avsløre så mykje om kvifor.

Ho treff akkurat passe godt med utvalde vestlandsdialektar, samtidig som det heile har eit lag av komplett absurditet, og dialektane er ofte like karikerte som karakterane sjølve.

Der Nødtvedt og Ottersen sine skodespelaroppgåver er å halde karakterane på jorda og teikne eit par originalar på ein realistisk måte, har Helly-Hansen fritt spelerom til å la det heile renne langt utover realismen sine elverbreidder slik at heile stykket må vasse rundt i ein overflod av påtatt vestlandsk essens.

Og det er like gøy kvar gong Helly-Hansen får sjansen til å fløyme over stykket.

Opphøga, nedkokt og destillert

Så til sjølve handlinga i stykket. Eg var ein av dei som ikkje kunne rekke opp handa da Ottesen før stykket byrja spurde dei i salen om dei hadde lest boka til broren. Og det er eg i grunn glad for i ettertid, slik at ingenting førebudde meg på den komplette galskapen som etter kvart utarta seg på scena.

Hovudkarakterane i stykket, Erlend og Yngve, er på veg til Lærdal i ein sliten Toyota Camry, og i bagasjerommet har dei hovudskallen til Anders Lysne, opprøraren frå Lærdal som i si tid vart halsuggen av myndigheitene. Denne skal tilbake der den høyrer heime.

Dei trengjer djupt inn i Vestlandet, med diesel og alkohol som drivstoff, via Voss og stengde tunellar og ferjer.

Eit Vestland der det alltid regnar, og vêrmeldinga alltid melder litt dårlegare vêr enn det er akkurat no, eit Vestland der separatistiske krefter skjuler seg rundt kvar ein sving, alle drive av eit felles hat for embetsmenn med historia om Anders Lysne som ledestjerne bak alt dei gjer.

Eit Vestland der all kultur dreier seg rundt Olav H. Hauge, Jon Fosse og røvarhistorier om Kenneth Sivertsen, eit Vestland fylt av bjørn, ulv og frigjeringsrørsle. Eit Vestland der embetsmenn er kjeppjaga over elva, eit Vestland opphøga og nedkokt, destillert ned til noko sterkt og berusande.

Humoristisk presisjon og nødvendig alvor

Og det er så utruleg gøy å sitte i Åfjorddalen og sjå på denne galskapen. Dialogen ligg tett opp til kjeldematerialet, og Ottesen nyttar ofte høve, i sin eigen versjon av bror sin, litt sjølvhøgtideleg, høgst poetisk, til å gjere tekst frå boka som ikkje er dialog om til monolog.

Han framfører det tidvis som ein «beatpoet», der «beata» er så kjappe at ein knapt rekk å få med seg kva som blir sagt eller trekke pusten, berre registrerer fraser, brotstykke og kjensle.

Og brotstykka og frasene er så gode, så fine, og så morosame, og det må vere ein fryd å kunne bygge eit teaterstykke rundt eit kjeldemateriale som har denne kvaliteten.

Men det er ikkje nok at teksten er god. Teateret må og bli godt, og det blir det gjennom ein stram regi, sjølv om stykket kanskje strekk seg ti minutt lenger enn det som er heilt naudsynt, og ikkje minst gjennom gode skodespelarprestasjonar, som heile vegen maktar å bere den etter kvart så usannsynlege og vanvitige historia med humoristisk presisjon og nødvendig alvor.

Forbanna god underhaldning

Ein sit at, sveitt i vestlandssjela si og sliten i lattermusklane når det heile er over. Ei historie om å opphøge noko til meir enn det er, å romantisere det som eigentleg er upraktisk, ubehageleg og passé, å bygge myter og kultur utan mangfald, om å gjere opprør mot noko som ikkje lenger finst, og å kjempe for å halde noko som for lengst er utvatna og nytt reint og tradisjonelt, om evig opprør med handfast bevis i bagasjerommet på at opprør er fånyttes har herja vilt i over to timar, og stykket er både tankevekkande og provoserande på sin måte.

Men aller mest er det forbanna god underhaldning.